Nowe regulacje prawne w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie

Dnia 22 czerwca 2023r. weszły w życie przepisy prawne zmieniające ustawę z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Radykalna zmiana polega na zastąpieniu definicji „przemoc w rodzinie” definicją „przemoc domowa”, by nie stygmatyzować rodziny i nie wskazywać, że tylko tam dochodzi do aktów przemocy. Obok przemocy fizycznej, psychicznej i seksualnej, ustawa wprowadziła dwie kolejne formy przemocy – ekonomiczną i cyfrową. Ustawa zmieniająca wprowadziła również definicje osoby doznającej przemocy domowej oraz świadka przemocy domowej. Co istotne, małoletni będący świadkiem przemocy domowej uznawany jest za osobę doznającą przemocy domowej.
Ustawa wprowadziła działania podejmowane wobec sprawców przemocy domowej w formie programów psychologiczno-terapeutycznych. Takie rozwiązanie ma na celu wykształcenie u osób stosujących przemoc umiejętności samokontroli. W dalszym ciągu prowadzone będą programy korekcyjno-edukacyjne. Osoba stosująca przemoc domową, po skierowaniu przez zespół interdyscyplinarny do jednego z tych programów ma obowiązek zgłosić się do uczestnictwa w programie w ciągu 30 dni od dnia otrzymania skierowania, dostarczyć grupie diagnostyczno-pomocowej (która zastąpiła dotychczasową grupę roboczą) zaświadczenie o zgłoszeniu się, ukończyć program oraz dostarczyć w/w grupie zaświadczenie o ukończeniu programu. W przypadku niedostarczenia grupie diagnostyczno-pomocowej zaświadczenia o zgłoszeniu się do uczestnictwa w programie psychologiczno-terapeutycznym lub korekcyjno-edukacyjnym lub zaświadczenia o jego ukończeniu osoba stosująca przemoc domową popełnia wykroczenie, może zostać ukarana karą grzywny albo ograniczenia wolności – zgodnie ze zmianami w ustawie Kodeks wykroczeń.

Ustawa wprowadziła również szereg przepisów mających na celu usprawnić prace zespołu interdyscyplinarnego oraz grupy diagnostyczno-pomocowej. W grupie diagnostyczno-pomocowej obowiązkowo wchodzi pracownik socjalny oraz funkcjonariusz Policji. Ponadto w skład grupy mogą wchodzić: pracownik socjalny specjalistycznego ośrodka wsparcia dla osób doznających przemocy domowej, asystent rodziny, nauczyciel wychowawca będący wychowawcą klasy lub nauczyciel znający sytuację domową małoletniego, osoby wykonujące zawód medyczny, w tym lekarz, pielęgniarka, położna lub ratownik medyczny, przedstawiciel gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, pedagog, psycholog, terapeuta, zawodowy i społeczny kurator sądowy.
Stosownie do znowelizowanych przepisów wobec osób doznających przemoc domową oraz osób stosujących przemoc domową prowadzone są przez grupę diagnostyczno-pomocową działania monitorujące przez okres 9 miesięcy po zakończeniu procedury „Niebieskie Karty”. Nowelizacja ustawy umożliwia odebranie broni palnej, amunicji oraz dokumentów potwierdzających legalność posiadania broni osobom stosującym przemoc domową w związku z zagrożeniem życia lub zdrowia osoby doznającej przemocy domowej.
Jedną z zasadniczych zmian jest rozszerzenie przemocy domowej poza dotychczasowe środowisko domowe. Według nowych przepisów nie jest istotny fakt zamieszkiwania z osobą stosującą przemoc domową, aby do niej dochodziło. Na podstawie nowych regulacji przez osobę doznającą przemocy domowej należy rozumieć małżonka (także w przypadku gdy małżeństwo ustało lub zostało unieważnione) oraz jego wstępnych, zstępnych, rodzeństwo i ich małżonków; wstępnych i zstępnych oraz ich małżonków; rodzeństwo oraz ich wstępnych, zstępnych i ich małżonków; osobę pozostającą w stosunku przysposobienia i jej małżonka oraz ich wstępnych, zstępnych, rodzeństwo i ich małżonków; osobę pozostającą obecnie lub w przeszłości we wspólnym pożyciu oraz jej wstępnych, zstępnych, rodzeństwo i ich małżonków; osobę wspólnie zamieszkującą i gospodarującą oraz jej wstępnych, zstępnych, rodzeństwo i ich małżonków; osobę pozostającą obecnie lub w przeszłości w trwałej relacji uczuciowej lub fizycznej niezależnie od wspólnego zamieszkiwania i gospodarowania a także małoletniego.
W konsekwencji zmian dokonanych w ustawie o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, głównie w zakresie terminologii, przedmiotowa ustawa znowelizowała m.in. ustawę o pomocy społecznej, ustawę o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi czy ustawę o Policji.